Veteriner Hekim Dr. Gürbüz Ertürk[/caption]
Basık burunlu yani 'Brakisefal' kedi ve köpekler, görünüşleri nedeniyle insanlara sevimli gelmektedir. Her kedi ve köpek gibi sevgi dolu kişiliğe sahiptirler. İnsanlarla güçlü bağlar kurarlar. Basık bir yüz, öne çıkık gözler çocuksu bir görüntü oluşturmakta ve sempati toplamaktadır. Oysaki düz yüzlü kedi veya köpek görünümü normal değildir.
Amerika’da 2017 yılında seçilen en popüler 31 köpek ırkı içerisinde sekiz tane basık burunlu köpek ırkı vardır. İngiltere’de ise bu oran daha yüksektir. Altı popüler köpek ırkının üçü basık burunlu köpek ırkıdır. Bu durum, bu ırkların daha çok beslenmesine neden olmuş. Örneğin; İngiltere’de altı yıl içerisinde Fransız Buldog besleme oranı on kat artmış. Talebin artması, etik olmayan üretim şeklini ve uygunsuz ticareti artırmıştır. Bu da yeni sorunlar anlamına gelmektedir.
Basık burunlu kedilerin en bilindikleri, İran Kedisi ve Egzotik Kısa Tüylü Kedidir. Köpeklerde ise basık burunlu olanlar yirmiden fazladır. En bilindikleri şöyle sıralayabiliriz; Boxer, İngiliz Buldog, Fransız Buldog, Bulmastif, Boston Terrier, King Charles Cavalier, Cane corso, Chow chow, İngiliz Toy Spaniel, Lhaso Apso, Pekines, ShihTzu, Egzotik Buli, Pug.
Brakisefal ırklarda burun basıklığının derecesine göre kafatası kemikleri deformedir. Çene bozuktur. Dişlerin yerleşeceği yeterli alan yoktur. Burun delikleri çok küçüktür. Gözler çıkıktır. Gözyaşı akıntısı oldukça fazladır. İskelet problemleri vardır. Yüz derisi buruşuktur. Dil ağız boşluğuna oranla daha büyüktür, yumuşak damak uzundur.
Basık burunlu ırklar için yukarıda sıralanan özelliklerin her biri ciddi sağlık sorunları oluşturur. Şöyle ki; çene ve dişlerin bozukluğu sürekli ağız bakımı gerekliliği ve diş – dişeti problemleri oluşturur.
Derinin buruşuk oluşu deri hastalıklarına neden olur. Kafatasının deforme kemikleri çeşitli beyin hastalıklarına zemin hazırlar. Çıkık gözler, göz yaralanmaları ve çeşitli göz hastalıkları için uygun koşullar oluşturur.
Bu ırkların en önemli sağlık sorunu; solunumla ilgili olanlardır. Bu durum ciddi bir hayvan refahı sorunudur. Bu hayvanlar normal nefes alamazlar. Burun delikleri dar, yumuşak damakları uzundur. Havanın az girişi, damağın nefes yolunu tıkaması ve ayrıca gırtlakta oluşan çökme nedeniyle nefes almayı oldukça güçleştirir. Çabuk yorulurlar. Sıcak veya soğuk hava öldürücü olabilecek düzeyde etkili olur.
Burun basıklığının derecesi arttıkça sağlık sorunları da artar. Buna bağlı olarak yaşam süresi kısalır. Sağlık giderleri iyice artar. Bu köpekler, horultulu nefes alırlar ve ne yazık ki sahiplerinin yarıdan fazlası bunun normal bir durum olduğunu düşünür.
Bu ırklarda karşılaşılan belirgin sağlık sorunlarına ek olarak üreme ile ilgili sorunlar da vardır. Bunlar doğum yapmada güçlük çekerler. Büyük bir kafa, geniş omuzlar annenin doğum kanalına sığmaz. Bu durum başlı başına bir güç doğum nedenidir. Buna ek olarak anne, doğumun oluşturduğu stres ve harcadığı efor nedeniyle nefes almakta iyice zorlanır. Bu hayvanlar sezaryen ile doğum yapabilirler. Bu operasyon normal burunlu köpeklere oranla gerek anestezi gerekse operasyon sonrası açısından kıyaslandığında daha risklidir.
Son on yılda hayvan refahı ve veteriner hekimliği ile ilgili kuruluşlar, bu ırkların yüksek sağlık risklerine dikkat çekmektedirler. Ülkemiz ise henüz bunun bilincinde değil. Bu çerçevede yapılan önerileri şöyle özetleyebiliriz;
Neyin yetiştirileceğini satın alma davranışlarınız belirler. Bunun için iyi araştırın ve uzman tavsiyesi alın.
Bu ırkların üretimleri engellenmeli, sahiplenecek kişiler sağlık sorunları hakkında bilgilendirilmelidirler.
Brakisefal ırklar normal doğum yapamadıkları için sezaryen sırasında kısırlaştırılarak üreme zincirleri kırılmalıdır.
Çiftleşme problemlerine karşı suni tohumlama yapılmaması, üreticilerin bilinçlendirilmesi ve ırk standartlarının yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu ırkların tanıtım ve reklamlarda kullanılmamaları, daha sağlıklı ve kırma köpeklerin ön plana çıkarılmaları önerilmektedir.
Veteriner hekim Fraser Hale 2013 yılında “Brakisefalizmi durdurun, hemen!” isimli bir makale yazar. Kendisi diş konusunda çalıştığı için bu hayvanlarda yaşadığı diş problemleri nedeniyle bunların üretilmelerinin ciddi bir hayvan refahı ihlali olduğunu savunur. Oldukça sert ifadeler kullanır ve tepkiler bekler. Ama tepki gelmez.
Doğum zamanı gelmeyen canlı doğmaz. Toplumsal olaylar da böyledir. Doğru zaman ve doğru zemini beklerler. Hayvan refahı, özellikle kedi ve köpeklerde ülkemiz için fazla önemsenmeyen bir durumdur. Umarım bu yazı ve bundan sonra yazılacaklar farkındalık oluşturabilir. Onların refahı bizim ellerimizde, daha iyi koşulları sağlayalım…
Editör: Ömür Ünver
