Bütün dünya faiz artırımına giderken TCMB, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında politika faizinin toplamda 350 baz puan düşürülmesine karar verdi. En son toplantısında PPK, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 12’den yüzde 10,5’e indirdi. MB’nin Ekim ayında hazırladığı 4. Çeyrek Enflasyon Raporuna göre bireysel kredi kullanım oranı arttı. İmalat sanayi firmaları Türkiye’deki yatırımlarını azalttı. Küresel büyümedeki yavaşlama ihracatı azalttı. Bu durum sanayi sektörü istihdamını olumsuz etkiledi ve etkileyecek. Önümüzdeki süreçte istihdam azalacak.
***
Eylül sonu itibarıyla 36 milyon 671 bin kişi kredi kullandı. Bireysel kredi borcu 1 trilyon 388 milyar liraya ulaştı. Kişi bazında ortalama bireysel kredi borcu 37 bin 865 lira. Bireysel kredi kartı kullanan kişi sayısı 31,8 milyon. Borç tutarı 347 milyar lira. Bireysel kredi kartı borç ortalaması 10 bin 910 lira. Ankara’da ev kiraları ortalama 5 bin 500, İstanbul’da 10 bin 299, İzmir’de 6 bin 932, Antalya’da 10 bin 219, Bursa’da 3 bin 974 lira. Yıllık artış yüzde 25 ile sınırlanmıştı. Ancak sınırlama ev sahiplerini etkilemedi.
***
Dış ticaret açığı üçüncü çeyrekte arttı. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 67 seviyesine geriledi. Enerji ve altın ithalatı arttı. Son açıklamalara göre ocak-ekim ayları arası bütçe açığı 128,7 milyar TL oldu. Ekimde bütçe gideri 307,4 milyar lira, gelirler 224,2 milyar lira oldu. Faiz karşıtları burayı iki okusun. Ekim ayındaki faiz gideri 61,1 milyar liraya çıktı. 10 aylık dönemdeki faiz gideri tamı tamına 268,2 milyar lira.
***
MB, son derece iyimser bir tablo ile enflasyonun 2022 yılı sonunda yüzde 65,2 olarak gerçekleşeceği, 2023 yılsonunda yüzde 22,3 ve 2024 yılsonunda ise yüzde 8,8 seviyesine gerileyerek azalış eğilimini sürdüreceği tahminini açıkladı. Enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşı sürdükçe, küresel güçler enerji kısıtlamasına devam ettikçe, küresel durgunluk endişesi var oldukça artmaya devam edecek. Yapılması gereken küresel yatırımcıları Türkiye’ye çekebilmek. Bunun için ne gerekiyor? Hukuk ve adalet. Dünyaya güvenilir bir Türkiye var demek gerekiyor. Peki, bu iktidar bunu sağlayabiliyor mu? Her gün ayrı bir hukuk garabetiyle karşı karşıya geliyoruz. Küresel gücü elinde bulunduran ülkelerin liderleriyle bir araya gelip fotoğraf çektirmekle hukuk ve adaleti sağlayamazsınız. Bunu gerçekleştirebilmek var olan sistemdeki sorunları çözmekle mümkün. Bunun için bir çaba var mı?
***
Sistemi düzeltecek hamlelerde bulunmadıkça otoyol, köprü açmak bir yere kadar. 6’lı masa 8'inci toplantısının ardından Anayasa'da yapılması gerekli değişiklikler üzerinde anlaştı. Bu çalışma 28 Kasım'da kamuoyu ile paylaşılacak. Çalışmanın ana hatlarına göre, Cumhurbaşkanlığı tekrar eski yerine Çankaya Köşkü’ne geçecek. Yeni seçilen Cumhurbaşkanı 7 yıl görev yapacak. Cumhurbaşkanı tarafsız olacak, bir partinin genel başkanı olmayacak. Kanunları veto yetkisi olmayacak. Yasama, seçilmiş milletvekilleri ne karar verirse onu onaylayacak. Cumhurbaşkanı sadece uyarı niteliğinde kanunları meclise geri gönderebilecek. Sonuçta yine yasama karar verecek. Milletvekili genel seçimleri yine 5 yılda bir yapılacak. Seçim barajı yüzde 7’den sıfır olmasa da yüzde 3’e düşecek. Çok partili, çok sesli bir meclis olacağız. En az yüzde 1 oy alan siyasi partiler de Hazine yardımından yararlanabilecek. Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu makamları geri gelecek. Yargıda siyasetin etkisi sona erecek. Adalet Bakanı ve Müsteşarı, HSK’dan çıkarılacak. Hâkimler “sürülme” korkusu yaşamayacak. Coğrafi teminat güvencesi sağlanacak. AYM’deki hâkimler siyasetten uzak görevlerini rahatça yapabilecek. AYM’nin üye sayısı artırılarak, üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olması sağlanacak. Basın özgürleştirilecek. Gazetecilerin hapse girmesine olanak veren ceza mevzuatı yeniden düzenlenecek. TRT, RTÜK, BİK ve Anadolu Ajansı tarafsız olacak. Liyakati sağlamak için kamu sınavlarında mülakat sistemine son verilecek. Kamuya alımlarda yazılı sınav sonuçları esas olacak.
***
Yasama konusundaki değişiklikler bugün iktidarda olup, komisyonlarda muhalefetin sesini kısanlar, konuşma sürelerini 1 dakika, 3 dakika, 5 dakika ile sınırlayanlar için de geçerli olacak. 6'lı masanın anayasa değişikliği talebi, hoşunuza gitsin gitmesin yaklaşan seçim sürecinde gündemin ilk sırası olacaktır. Bu talebe iktidar kulağını kapatamaz. Hani diyorlardı ya 6'lı masanın hiçbir önerisi yok diye. İşte öneri. İktidar yandaşlarının yapacağı "eskiye dönülecek", "önemli olan istikrar" gibi artık sıradanlaşan nutuklarına aldırmayın. 20 yıldır aynı sözleri dinlemiyor muyuz, dinlemiyor musunuz? Artık daha fazla harcanacak ne zaman ne bu zamanı telafi edecek bir kaynak var. Türkiye’nin daha güzel günlere kavuşacağı, hukukun ve adaletin herkes için eşit şekilde uygulanacağı, daha mutlu, huzurlu, refah seviyesi yüksek, güvenilir bir ülkede hep birlikte yaşayabilmemiz için getirilmesi düşünülen bu plana bakmakta hepimiz için yarar var.