BBC'den muhabir Orla Guerin ve fotomuhabir Göksel Koraltan, Ukrayna'nın Zaporizhia şehrinde artık uluslararası gündemi eskisi kadar meşgul etmeyen Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısında yaşanan insanlık trajedilerinden birini aktardı...
Adam Buhayov'un mezarının etrafında, ona eşlik edercesine irili ufaklı oyuncak ayılar kümelenmiş.
Ancak 17 aylık çocuk yalnız değil. 27 yaşındaki annesi Sophiia Buhayova, Ukrayna'nın güneyindeki Zaporizhia şehrinde kasvetli ve rüzgarlı bir mezarlıkta onunla birlikte toprağa verildi.
Adam'ın 68 yaşındaki büyük büyükannesi Tetiana Tarasevych de hemen yanlarındaki mezarda yatıyor.
Üçü de geçen yıl 7 Kasım'da, 2022'den beri Ukrayna'yı kasıp kavuran, ancak artık uluslararası gündemi meşgul etmeyen bir savaşta Rus saldırısında öldürüldü.
Adam'ın son anlarından bazıları Tetiana tarafından telefonunda bir videoya kaydedildi. İkisi Adam'ın annesi Sophia ile yürüyüşe çıkmışlardı. Sarı saçlı, mavi gözlü Adam, kırmızı bir anorak ve yün bir şapka giyiyor, önünde bir Mickey Mouse çıkartması var. "Şapkanı çıkarma," diyor Tetiana ona nazikçe, "üşüyeceksin". Adam yine de yapıyor.
Bir saat sonra üçlü evdeydi, bir şeyler atıştırmak üzereydiler ki, Rus güdümlü bir füze apartman bloklarını deldi. Adam, Sophia ve Tetiana, altı siville birlikte öldürüldü.
Sophia'nın 46 yaşındaki annesi Yuliia Tarasevych artık ailesinin büyük bir kısmından, geçmişinden ve geleceğinden uzakta, hayatına devam etme mücadelesi veriyor.
Zayıftı, ağır siyah bir palto ve kederle kaplıydı.
"Nasıl yaşayacağımı bilmiyorum," diyor. "Yeryüzündeki cehennem. Annemi, kızımı ve torunumu bir saniyede kaybettim."
Onlara en yakın olduğu yer artık mezarları.
"Sevgili Annem," diyor ağlayarak ve kendisi gibi bir doktor olan Tetiana'nın tahta bir haça iliştirilmiş fotoğrafını okşuyor. Bir adım attığında Sophia ve Adam'ın mezarına geliyor. Eğilip fotoğrafına dokunuyor ve ona "küçük kedim" diyor.
Sonra doğrudan Sophia'nın bir fotoğrafına konuşuyor : Güzel kızım! Seni kurtaramadığım için üzgünüm."
Sophia'nın 60 yaşındaki babası Serhiy Lushchay da onun yanında. "Mezarlığı sık sık ziyaret ediyoruz" diyor Yuliia: Ve yaşadığımız sürece ziyaret edeceğiz, çünkü bu gerçekten bizim için biraz kolaylaştırıyor...
Her geldiklerinde, uzaklara doğru uzanan daha fazla mezar oluyor. Mezarlık "şaşırtıcı bir hızla genişliyor" diyor Yuliia. Askerlerin mezarlarını işaretleyen mavi ve sarı bayrak sıraları, kasvetli gri gökyüzünü deliyor.
Ailenin yaşadığı Zaporizhia, Rus güçleri için düzenli bir hedef. Cephe çatışmalarının yakınında, stratejik olarak önemli bir sanayi şehri. Şehrin yaklaşık 55 km uzağındaki Avrupa'nın en büyük nükleer santrali Rusların elinde.
Sophia, Tetiana ve Adam'ın öldürüldüğü saldırı günü Yuliia, iş seyahatinde olduğu Batı Ukrayna'dan kızını aradı: Ona dikkatli olmasını söyledim. Sabahın erken saatlerinden beri şehre bombalar yağıyordu. Bana 'Teşekkür ederim anne, endişelenme. Bizim için her şey yoluna girecek' dedi.
Serhiy işteyken bir şey olduğunu duydu. O da kızını aradı ama cevap alamadı.
Daha sonra mahalle sakinlerinin WhatsApp grubunda "Arkadaşlar, enkaz altında kimler kaldı?" yazan bir mesaj gördü.
"Eve doğru yola koyuldum, dua ediyordum," diyor, "ama dualarım boşa gitmişti."
"Geldiğimde gördüğüm tek şey yıkıntılardı. Balkonumu aramak için etrafta dolaştım. Ne kadar zaman geçtiğini bilmiyorum - iki veya üç saat - ve hiçbir şeyin kalmadığını ve kurtarılma umudunun olmadığını fark ettim."
Sonraki günlerde molozlardan bazı eşyalar kurtarıldı. Sophia'nın bir porselen fincanı, bir şekilde kırılmamış. Adam'ın küvette oynadığı oyuncak balık ve son yürüyüşünde giydiği küçük kırmızı ceket. Bunlar artık aile hazineleri ve birçok değerli anı.
"Her akşam işten eve geldiğimde Adam'ı yürüyüşe çıkarırdım," diyor Serhiy. "Gökyüzüne karşı çok meraklıydı. Küçük parmağını yukarı doğru uzatırdı ve biz de ona anlatırdık. Ve kuşları severdi."
Başka bir aile videosu, Adam'ın Sophia'nın kollarında kaldırıldığını, bir yandan bir yana sallandığını ve sonra yerde, güvercinlerle çevrili bir şekilde koştuğunu gösteriyor. "Neredeyse konuşmaya başlamıştı," diyor Yuliia: Ve her zaman gülümsüyordu. Sağlıklı, güzel ve zekiydi. O ve kızım bizi her gün mutlu ediyorlardı".
Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı tam kapsamlı işgal etmesinin ardından Yuliia, Sophia'yı güvenli bir yere, İngiltere'ye götürmüştü.
Genç kadın, İngiliz ordusu tarafından eğitilen Ukraynalı askerlere tercümanlık yaparak dil becerilerini kullanıyordu, ancak Ukrayna'dan uzak kalamadı.
"Anne babasını, akrabalarını ve ülkeyi gerçekten özlemişti," diyor Yuliia: Sophia geri döndü ve daha sonra Haziran 2023'te Adam'ı doğurdu. Ukrayna'da birçok insanın psikolojik yardıma ihtiyacı olduğunu bildiği için psikolojiye de yöneldi.
Yuliia, kederinin ortasında, Ukrayna'nın yakında kendisini bu kadar çok şeyden mahrum eden düşmanla müzakere etmek zorunda kalacağının farkında.
Başkan Trump, Beyaz Saray'a geri döndü. Moskova ve Kiev arasında barış görüşmeleri için baskı yapıyor. Ancak hem Yuliia hem de Serhiy, Ukrayna'nın savaşmaya devam etmesi gerektiği konusunda kararlı. Bana Donald Trump'ın savaşı bir günde bitirebileceği iddiasının "duyulmasının komik" olduğunu söyledi.
"Rusya, ülkemize gelip evlerimizi ve ailelerimizi yıkan bir saldırgandır," diyor Yuliia: Bu yüzden, ateşkes veya barış görüşmelerinden söz edilemez. Bu oburu (Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin) topraklarımızla baş başa bırakırsak ve kaybettiğimiz insanların intikamını almazsak, asla kazanamayız...
Serhiy, Ukrayna topraklarında Ruslarla tek temasın çatışma yoluyla olması gerektiğini söylüyor.
Birçok Ukraynalı, ateşkes olsa bile Rusya'nın er ya da geç daha fazlası için geri döneceğine inanıyor. Tıpkı 2022'de, Kırım Yarımadası'nı ilhak etmesinden sekiz yıl sonra yaptığı gibi. Moskova artık Ukrayna'nın neredeyse beşte birini kontrol ediyor.
Zaman Ukrayna'nın yanında değil. 2025'te insan gücü eksikliği, gelecekteki ABD askeri yardımında olası bir azalma ve azalan uluslararası ilgi gibi birkaç cephede tehlike var.
Yuliia, hayatın diğer ülkelerde de devam ettiğini kabul ederek, "İnsanlar sürekli stres içinde yaşayamaz, sadece kendilerini düşünemezler" diyor.
Ve ekliyor:
"Yine de yakınlarda bir savaşın yaşandığını, sadece askerlerin değil sivillerin de öldüğünü hatırlamalarını isterim."
Yuliia, dünyanın bu isimleri de bilmesini istiyor: Adam Buhayov, Sophiia Buhayova ve Tetiana Tarasevych...
Anastasiia Levchenko, Volodymyr Lozhko, Göktay Koraltan ve Wietske Burema'nın katkılarıyla
Kaynak: https://www.bbc.com/news/articles/cwyp8nkgxj3o
