Suriye'de Heyet Tahrir Şam (HTŞ) desteğindeki silahlı gruplar, gece saatlerinde aldıkları Humus'un ardından Şam'ın merkezine girdi. Suriye devlet televizyonundan açıklama yapan gruplar, Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Şam'ı terk ettiğini duyurdu. HTŞ Komutanı Ebu Muhammed El Colani, tüm devlet kurumlarının resmî olarak devredilene kadar Esad yönetimi başbakanının gözetiminde kalacağını söyledi. Başbakan Muhammed Celali, geçiş döneminin yönetimini görüşmek üzere Colani ile iletişimde olduğunu açıkladı.
HTŞ liderliğindeki gruplar, pazar günü devlet televizyonundan yaptıkları açıklamada Devlet Başkanı Esad'ı devirdiklerini açıkladı. Reuters'in aktardığına göre; Suriye Ordu Komutanlığı da Esad yönetiminin düştüğünü açıkladı.
İki üst düzey ordu yetkilisi, Devlet Başkanı Esad'ın pazar günü erken saatlerde bilinmeyen bir yere gitmek üzere Şam'dan ayrıldığını belirtirken, silahlı gruplar başkente girdiklerini ve ordunun konuşlandığına dair hiçbir işaret olmadığını söyledi.
Suriye Başbakanı Muhammed Gazi El-Celali, halkın seçeceği herhangi bir yönetimle işbirliğine hazır olduğunu söyleyerek, "Evi̇mdeyi̇m, hükümeti̇ devretme konusunda destek vereceği̇m. Devlet kurumlarının korunması çağrısında bulunuyorum" dedi.
Suriye'nin muhalefet lideri Hadi el-Bahra, Arap haber kuruluşu Al Arabiya'ya "Esad yönetiminin düştüğünü ve Suriye tarihinde karanlık bir dönemin geride kaldığını" ifade etti. Suriye Devrimi ve Muhalefet Güçleri Ulusal Koalisyonu'na liderlik eden Bahra, halka Şam'daki durumun güvenli olduğunu vurguladı.
Bahra, X'de, "Tüm mezheplerden ve dinlerden halkımıza, başka hiçbir vatandaşa karşı silah kaldırmadığınız ve evlerinizde kaldığınız sürece güvendesiniz" diye yazdı.
Tutuklular serbest bırakıldı
Şam karşıtı gruplar, yurt dışındaki Suriyelilere seslenerek, özgür Suriye'ye geri dönmeleri çağrısı yaptı. Sednaya Hapishanesinde bulunan mahkumların serbest bırakıldığı duyuruldu. Sednaya Hapishanesindeki Tutuklular ve Kayıplar Derneği, serbest bırakılan tutukluların Şam yakınlarındaki bir kasaba olan Manin'e gittiğini ifade etti.
HTŞ: "Herkesin barış ve adalet içinde yaşadığı yeni bir Suriye"
Hayat Tahrir el-Şam komutanı Ebu Muhammed el-Colani, Humus'un ele geçirilmesini tarihi bir an olarak nitelendirerek, silahlarını bırakanlara zarar verilmeyeceği çağrısında bulundu.
Bir mahallede, Beşar Esad'ın babası, Hafız Esad'ın heykeli devrilip parçalandı.
Neler yaşandı?
Suriye'de Kasım sonunda muhalif grupların harekete geçmesiyle başlayan süreç, bugün başkent Şam'da yaşanan gelişmelerle yeni bir boyuta taşındı.
* 27 Kasım'da Halep'te Suriye ordusuyla muhalif güçler arasında çatışma başlamıştı. 30 Kasım'da Halep'in merkezinin büyük bölümünü ele geçiren muhalifler, aynı gün İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı.
* 5 Aralık'ta muhalif gruplar, şiddetli çatışmaların ardından Hama kent merkezinde kontrolü sağlamıştı. Muhalifler, başkent Şam'a açılan stratejik önemdeki Humus ilinin bazı yerleşim yerlerini de ele geçirerek ilerleyişini sürdürmüştü.
* 6 Aralık'ta Ürdün sınırındaki Dera ilinde operasyon başlatan askeri muhalifler, il merkezini geri almıştı.
* 7 Aralık'ta güneydeki Suveyda ilinin tümü muhalif grupların kontrolüne geçmişti. Aynı gün Kuneytra'daki yerel muhalifler de il merkezinin kontrolünü sağlamıştı. Aynı gün Şam'ın güneybatısında ordu karşısında ilerleyişini sürdüren gruplar, başkentin güney banliyölerine girmişti.
* Başkente açılan Humus ilinin merkezi de, 7 Aralık'ta muhalifler tarafından tamamen kontrol altına alınmıştı.
* 8 Aralık'ta ise muhalifler başkent Şam'ın merkezine girerek tüm devlet kurumlarında hakimiyeti ele geçirdi.
Suriye'de Baas dönemi
1946 yılında bağımsızlığını kazanan Suriye’de, 1963 yılında Arap Sosyalist Baas Partisi darbeyle yönetimi ele geçirdi. 1970 yılında parti içi darbeyle iktidarı ele geçiren Hafız Esad, 1971 yılında Cumhurbaşkanı olmuş ve bu görevi 10 Haziran 2000 tarihindeki vefatına kadar yürüttü. Yerine oğlu Beşar Esad geçti.
Beşar Esad’ın iktidara gelmesinden hemen sonra Suriye’de demokratikleşme, insan hakları ve ifade özgürlüğü alanlarında kısa süren nispi bir açılım dönemi yaşandı. “Şam Baharı” olarak adlandırılan bu dönem, 2001 Şubat ayında son buldu. Bu tarihten itibaren Suriye, dış politikada karşılaştığı sorunları da ileri sürerek siyasi reformlardan uzaklaştı. Ülkede demokrasi ve reform talep eden çok sayıda muhalif 2005 Ekim ayında “Şam Deklarasyonu”nu imzaladı ancak bu muhaliflerin bir kısmı daha sonra hapse girdi, bir kısmı ise ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.
Suriye’de Deraa’da başlayan gösteriler 16 Mart 2011 tarihinden itibaren ülke geneline yayıldı, güvenlik güçlerinin başvurduğu aşırı gücün etkisiyle Suriye kendini bir şiddet sarmalının içinde buldu.
Bunun sonucunda, 500 binden fazla Suriyeli hayatını kaybetmiş, 7,2 milyon civarında kişi ülke içinde yerlerinden edildi, 5 milyondan fazla Suriyeli komşu ve diğer ülkelere sığınmıştır. Türkiye resmi rakamlara göre, halihazırda 3,09 milyonu aşkın Suriyeliye evsahipliği yapıyor. Suriye’de yaşayan 16,7 milyon kişi ise insani yardıma muhtaç durumda.
