Havaların ısınmasıyla birlikte ‘tavuk eti kaynaklı gıda zehirlenmeleri’ haberleri de gelmeye başladı. Bu yazımda gerek evlerimizde gerekse de restoranlar ile toplu yemek üretim yerleri ve satış noktalarında sık yapılan hatalara dikkatinizi çekmek istiyorum. Her şeyden önce tavuk etinin kolaylıkla bozulabilen, 'kritik gıdaların en başında geldiğini' unutmayalım. Alırken ve muhafaza ederken bunlara dikkat Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından izinli, ambalajlı, bilinen marka ve yerlerden tavuk alın. Bilinen markalar, modern üretim tesislerinde, kontrollü şartlarda üretim yapar ve bizlere sağlıklı ürünler sunar. Bu işletmeler de ürünleri de bakanlığın denetimi altındadır. Düzenli aralıklarla ürünlerinden numune alınır ve analiz edilir. Satış noktalarında ‘soğuk zincirin bozulmadığından’ emin olun. Orijinal ambalajında, soğutuculu bölümlerde, aralarından hava akımı geçecek şekilde dizilmiş, en yeni gelen arkada en önce gelen önde, üzerinde son kullanma tarihi olan, ambalajında yırtık- akıntı ve sızıntı olmayan tavuk etlerini alın. Satış noktalarında görebileceğiniz bu özen farkındalık da sağlayacaktır. Soğuk zinciri siz de bozmayın! Alışverişlerinizi yaparken tavuk, et, süt ürünleri ile dondurulmuş ürünleri en son alın. En kısa sürede de buzdolabınıza koyun. Aldığınız dondurulmuş tavuk eti ise ve eve gelene kadar çözünmüşse tekrar dondurmayın! Tüketeceğiniz kadar tavuk eti alın. Bir, iki gün içinde tüketeceğiniz tavukları buzdolabında, daha geç tüketeceklerinizi ise porsiyonlara ayırarak derin dondurucuda (6 ay) muhafaza edin. Tavuk etini üzeri streç filme sarılı olarak ya da kapalı kaplarda, hava almayacak şekilde kaldırın. Pişirmeden önce yıkamayın! Tavuk eti zaten çiğken ‘doğal yapısı gereği’ önemli bir mikroorganizma miktarına sahiptir. Yıkama onu mikroorganizmalardan temizlemez. Ancak siz yıkarken tezgahınıza, duvarınıza, kaplarınıza, lavabonuza, musluğunuza en önemlisi de ellerinize sıçrayan suyuyla mikroorganizmaların daha çok yere bulaşmasına neden olabilirsiniz. Kesme tahtası ayrı olmalı. Tavuk eti için kullandığınız kesme tahtasını başka gıdalar için kullanmamalısınız. Hazırlığınız sırasında kullandığınız bıçak ve kapları iyice yıkamalısınız. Çiğ tavuk etindeki mikroorganizmaların, tüketime hazır pişmiş ya da çiğ tüketilebilecek gıdalara bulaşmasını önlemelisiniz. Donmuş tavuk etini çözdürme işlemini ‘oda sıcaklığında’ ya da ‘suyun içinde’ yapmayın. Çözdürme buzdolabında ya da mikrodalga fırında yapılmalıdır. Aksi durumda tavuk etinizin tamamı çözünene kadar eriyen kısmında mikroorganizmalar gelişir. Çözdürdüğünüz etin tamamını kullanın. Derin dondurucuya tekrar geri kaldırmayın. Çok iyi pişirin! Etin iç bölümü kırmızı ya da kanlı görüntülü olmamalıdır. Tavuk etiniz çok iyi pişerse, hastalık yapıcı mikroorganizmalar da ölür. Pişmiş tavuk etini buzdolabında 2-3 gün muhafaza edebilirsiniz. Tavuk yemeğiniz domatesli ise asitliği farklı olacağı için 1-2 gün için de tüketin. Tencere ya da saklama kabının kapağı iyi örtülmüş, hava almayacak şekilde kaldırmaya özen gösterin. Tavuk yemeğinizi hızlı bir şekilde oda sıcaklığına getirerek buzdolabına kaldırın. Oda sıcaklığına gelme süresi 2 saati, yaz aylarında ise 1 saati geçmemelidir. Isıtırken sadece yiyeceğiniz kadarını çıkartıp ısıtın. Çiğ tavuk etinin bozulduğu nasıl anlaşılır? İlk kontrol son kullanma tarihidir; Son kullanma tarihi dolmuş tavuk etini asla almayın ve tüketmeyin. Bozulmuş olma ihtimali çok yüksektir. Renk kontrolü; Normalde pembe renkli olan tavuk eti bozulmaya başlayınca grileşir. Hatta morarmaya ve zaman geçtikçe de yeşil küfler oluşmaya başlar. Doku kontrolü; Tavuk eti normalde bastırdığınız zaman hemen düzelen diri bir yapıda ve çok hafif kaygan bir yapışma hissine sahiptir. Bozulmaya başlayınca kayganlık yerini yapış yapış ve jöleli görüntüye bırakır. Koku kontrolü; Şüphelendiğiniz tavuk etini mutlaka koklayın. Tavuk eti bozulmaya başlayınca ağır bir kokusu olur, amonyak gibi kokar, hatta zaman geçtikçe genzinizi yakan ekşimsi bir koku haline gelir. Rengi, kokusu ve dokusu değişen tavuk etinin tüketilmesi tehlikelidir. En küçük şüpheniz bile varsa yemeyin. Dondurulmuş tavuk etinin bozulduğu nasıl anlaşılır? İlk kontrol dondurma tarihi kontrolüdür. Dondurduğunuz tarihleri kolay hatırlamak için etiket sistemi gibi yöntemleri kullanabilirsiniz. Dondurduğunuz tavuk etini mutlaka 6 ay içinde tüketin. Bu süreyi aşan tavuk etlerinin bozulmuş olma ihtimali çok yüksektir. Renk kontrolü; Çiğ tavuğa göre zor anlaşılmakla birlikte normalden matken, derisinde-yağında sararma ve grileşmeler başlar. Hatta zaman geçtikçe koyu gri olur. Buz tabakası kontrolü; Normalde dondurulmuş tavuk eti düzgün görülür. Tavuk etinizin üzerinde kalın buz tabakası varsa bozulmuş demektir. Pişmiş tavuk etinin bozulduğu nasıl anlaşılır? İlk kontrol pişirme tarihi kontrolüdür. Yemeğinizi 2-3 gün içinde tüketin. Bu süreyi aşan, iyi pişmeyen, hızlı soğutulup buzdolabına kaldırılmayan, ısıtacağınız kadar dışarıya çıkartılmayan ve daha önce ısınmış tavuk yemeklerinin bozulmuş olma ihtimali çok yüksektir. Yine ‘renk, koku ve doku’ kontrolü yapabilirsiniz. Bu kontroller çiğ tavuk etine göre çok daha zor olacaktır. Çünkü kullanılan baharat, salça gibi yardımcı malzemeler bozulmayı 'maskeleyebilir'. Kokusu ekşimsi, ağırlaşmışsa, rengi griye döndüyse, küflenmeler başladıysa -ki bunlar genelde gözle anlayamayacağınız şekilde olup daha ileri aşamasında tavuk etinin üzerinde beyaz/gri tüycükler olarak kendini gösterir- o yemeği tüketmeyin. Zehirlenme belirtileri Tavuk etinden zehirlenme belirtileri 8- 72 saat aralığında ortaya çıkabilir. Ayrıca hem belirtiler hem de hastalık 48 saat sürebilir. Gıda zehirlenmelerinin belirtileri genelde aynıdır. Tükettiğiniz gıda miktarı ile de belirtilerin şiddeti orantılı olur. Bağışıklığı düşük olanlar, çocuklar, hamileler ve yaşlılar gıda zehirlenmelerinde -özellikle tavuk etinde- risk taşımaktadır. Tavuk eti zehirlenmelerinin sonucu maalesef ölüm bile olabilmektedir. Bulantı, kusma, ishal, ateş, şiddetli karın ağrısı-kramp, iştah kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, üşüme ve görme sorunları, gıda zehirlenmelerinde yaşanan belirtilerdir. Bu belirtilerden biri ya da birkaçı varsa zaman kaybetmeden hastaneye gidin. Restoran ve toplu yemek üretilen yerlerden tükettiğiniz tavuk eti ne kadar güvenli bilemezsiniz. Özellikle yaz aylarında artan gıda zehirlenmelerinin çoğunun kaynağı, işyerleri, düğün, cenaze gibi toplu yemeklerdendir. Bu yemeklerin üretiminde kullanılan hammaddeler neler, gıda güvenliği kurallarına ne kadar uyuluyor, kontrol etmeniz ve bilmeniz çok zor. Bu nedenle sistemini bildiğiniz ve güvendiğiniz yerlerde yemek yiyin. Yaz aylarında toplu yemeklerde veya dışarıdan sipariş verdiğinizde tavuk etli yemekler yememeye de özen gösterin. Güvenle pişirdiğiniz yemekleri sevgi dolu sofralarda tüketmenizi dilerim. Sağlıkla kalın…
