Uluslararası Şeffaflık Örgütü, 1995'ten bu yana her yıl yayınlanan Yolsuzluk Algılama Endeksi (CPI) 180 ülke ve bölgeyi kamu sektöründeki yolsuzluk algısına göre sıfır (en yüksek yolsuzluk algısı) ile 100 (en düşük yolsuzluk algısı) arasında bir ölçekte değerlendiriyor.
Örgütten yapılan açıklamaya göre, 2023 yılının sonuçları, çoğu ülkenin on yılı aşkın bir süredir kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede çok az veya hiç ilerleme kaydetmediğini ortaya koydu.
Türkiye en fazla gerileyenler arasında
Türkiye’nin, son yıllarda yaşamakta olduğu gerilemenin dikkat çekici ölçülerde olduğunu vurgulanan açıklamada Türkiye'nin, 2018 yılından bu yana Yolsuzluk Algı Endeksi puanları ciddi ölçüde düşüş gösteren 12 ülke arasında yer aldığı belirtildi.
Euronews haberine göre, yolsuzluk algısı kötüleşen ülkeler arasında hem düşük ve orta hem de yüksek gelir grubundan ülkeler yer alırken bunlar El Salvador (31), Honduras (23), Liberya (25), Myanmar (20), Nşiaragua (17), Sri Lanka (34), Venezuela (13), Arjantin (37), Avusturya (71), Polonya (54), Türkiye (34) ve Birleşik Krallık (71) oldu.
Yine 180 ülkenin üçte ikisinden fazlası 100 üzerinden 50 puanın altında kalıyor; bu da ciddi yolsuzluk sorunları olduğuna işaret ediyor.
Dünya nüfusunun yüzde 80'inden fazlası, küresel ortalama olan 43'ün altında olan ülkelerde yaşıyor. Bu durum, hükümetlerin yolsuzluğu durdurmakta büyük ölçüde başarısız veya isteksiz oldukları anlamına geliyor.
Öte yandan 2018 yılından bu yana yolsuzluk Algı Endeksi puanlarını gözle görülür ölçüde yükselten 9 ülke ise Angola (33), Ermenistan (47), Dominik Cumhuriyeti (35), Kuveyt (46), Maldivler (39), Moldovya (42), Nepal (35), Özbekistan (33) ve Vietnam (41) oldu.
Çalışmaya göre demokratik bir siyasal rejime sahip ülkelerin otoriter veya otoriterliğe yönelmiş ülkelere göre yolsuzluğu kontrol altına alma konusunda açıkça daha iyi bir performansa sahip oldukları görülüyor.
Bu bağlamda, 2023 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde de Batı Avrupa 65 ile en yüksek puana sahip bölge, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesi(35) ve Sahra altı Afrika(33) ise en düşük puana sahip bölgeler olarak öne çıktı.
Raporda Doğu Avrupa ve Orta Asya’da yaşanmakta olan düşüş, Türkiye ve bölgeyi oluşturan diğer ülkelerde, yargı erki ve yasa uygulayıcı kurumların siyasi otorite karşısındaki bağımsızlıkları, kurumlar arasında iyi oturmuş bir denge ve denetleme sisteminin varlığı ve elbette kamu yararını özel çıkarların üzerinde tutacak hukuk devleti konularında yaşanmakta olan yapısal sorunlara işaret ettiği vurgulandı.
Batı Avrupa da kötüleşiyor
Rapora göre, uzmanlar ve iş insanları dünyanın en az yolsuzluğa bulaşmış ülkesinin Danimarka olduğunu, onu sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada Finlandiya ve Yeni Zelanda'nın takip ettiğini belirtiyor.
Genel listede üst sıralarda yer almalarına rağmen, İsveç (82), Hollanda (79), İzlanda (72) ve Birleşik Krallık (71) gibi bazı üst düzey demokrasiler, 2012 yılından bu yana en düşük puanlarını kaydetti.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü Batı Avrupa Bölge Koordinatörü Flora Cresswell, "Batı Avrupa ve AB'de bölgesel CPI puanının düşmesi, Avrupa hükümetlerinin yolsuzlukla mücadeleyi ve hukukun üstünlüğünü korumayı daha ciddiye almaları gerektiğini gösteriyor" dedi.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'ne göre bölgedeki ülkelerin dörtte üçünden fazlasında yolsuzlukla mücadele çabaları ya durağanlaştı ya da geriledi.
En iyi performans gösteren ülkeler Danimarka (90), Finlandiya (87) ve Norveç (84) olurken, en düşük performans gösteren ülkeler Macaristan (42), Romanya (46) ve Bulgaristan (45) oldu.
Bu bölgedeki 31 ülke arasında sadece altı ülke 2012'den bu yana puanlarını önemli ölçüde artırdı: Çek Cumhuriyeti (57), Estonya (76), Yunanistan (49), Letonya (60), İtalya (56) ve İrlanda (77).
Avusturya (71), Lüksemburg (78), İsveç (82) ve Birleşik Krallık (71) 2015 puanlarıyla kıyaslandığında önemli ölçüde geriledi.
Raporda Polonya'nın (54) da son on yılda "önceki iktidar partisi Kanun ve Düzen'in (PiS) kamu yararı pahasına iktidarı tekeline alma çabaları" nedeniyle yedi puanlık bir düşüş yaşadığı belirtildi. Raporda ayrıca Yunanistan'ın (49) zayıf yargı bağımsızlığı nedeniyle 2023 listesinde çok düşük puan aldığı vurgulandı.
