Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Habertürk canlı yayınında dış politika gündemini değerlendirdi, soruları yanıtladı.
Son dönemde dünyanın birçok yerinde temaslarda bulunduğunu söyleyen Fidan, İsviçre'de Ukrayna Barış Konferansı'na katıldığını hatırlattı.
'BRICS'in AB'ye nazaran farklı ve güzel tarafı..'
Bakan Fidan "Türkiye BRICS'e üye olacak mı?" sorusuna ilişkin, Türkiye'nin BRICS'e katılmasını "eksen kayması" olarak görenler olduğunu ancak Türkiye'nin dış politikasında eksen kaymasını gündemden çıkaralı çok uzun zaman olduğunu, Türkiye'nin BRICS meselesine bakarken özellikle alternatif ekonomik platformların dünyada nasıl şekillendiğini çok yakından takip ettiğini belirtti.
Bakan Fidan, BRICS'in G7'nin bir alternatifi olup olmadığına ilişkin soruya, "G7 daha fazla siyasi konuların, aynı stratejik hedefleri, aynı medeniyet alanını düşünen ülkelerin bir araya geldiği bir yer. BRICS ise biraz da o noktada ekonomik amaçlı başlamış bir platform, bir kural temelde yapısal bir hali yok" yanıtını verdi.
BRICS'in AB'ye göre bütün medeniyetleri, ırkları, dinleri içerisinde barındıran bir platform olduğunu dile getiren Fidan, platformun AB'de olduğu gibi yapısal hale getirildiğinde, kurumsal hale dönüştürüldüğünde ciddi fayda üretebileceğini anlattı.
Fidan, Türkiye'nin buradaki tutumunun, arayışının, diyaloglarının son derece normal olduğunun altını çizerek, Türkiye'nin BRICS üyesi ülkelerle ikili ilişkilerinin özellikle ekonomik alanda iyi düzeyde tutulmaya çalışıldığını söyledi.
Türkiye'nin dış ticaret hacminin en yüksek olduğu iki ülkenin Çin ve Rusya olduğunu belirten Fidan, Türkiye'nin BRICS üyesi ülkelerle görüşmeler ve müzakereler yaptığını kaydetti.
'Sizin terörle mücadelenizdeki hassasiyetin daha fazlasını biz PKK ile mücadelede taşıyoruz'
Fidan, 9-11 Temmuz'da Washington'da düzenlenecek NATO Zirvesi'ne ilişkin, "Bizim için önemli olan, birincisi terörle mücadele konusunda ittifakın özellikle Türkiye'nin de endişelerini anlayacak ve kapsayacak şekilde bir hassasiyet geliştirmesi" dedi.
Türkiye'nin bu önceliklerinin daha önceki zirvelerde, Madrid'de gündeme getirildiğini, Vilnius'ta yapısallaştırıldığını söyleyen Fidan, şöyle devam etti:
"Özellikle NATO üyesi ülkelerin birbirlerine savunma sanayi ürünlerinde bir kısıtlama getirmemesi gerektiği konusunda da hassasiyetimizin altını çizdik. Bu konudaki beklentilerimiz yine bu şekilde devam ediyor. Birtakım hala sorunlu alanlar var, onların giderilmesi gerekiyor. Büyük ölçüde giderdiğimiz konular var, giderilmesi gereken konular var."
'YPG konusunda problemli olduğumuz ülkeler, Amerika, İngiltere, biraz da Fransa'
Türkiye'nin PKK/YPG üzerinden NATO müttefikleriyle ilgili arasında bir güven problemi yaşandığına ilişkin soruyu yanıtlayan Fidan, " Bu konuda 2.5 aktif üye var. YPG konusunda problemli olduğumuz ülkeler, Amerika, İngiltere, biraz da Fransa. Amerika'nın çok, İngiltere arkasından çok görüntü vermeden... Oradaki varlığını devam ettirme adına Amerika'nın bulunduğu bütün operasyonlarda o da bulunuyor, o da bu işin içerisinde. Biz her düzlemde bu sıkıntıyı söylüyoruz. Bunun ittifakın ruhuna aykırı olduğu, Türkiye'nin böyle bir gerçekle artık yaşayamayacağı konusunda mümkün olan en üst düzeyli diplomasiyi devam ettiriyoruz" diye konuştu.
"(ABD ve İngiltere) Sizin terörle mücadelenizdeki hassasiyetin daha fazlasını biz PKK ile mücadelede taşıyoruz, sınırımızın hemen öbür tarafında. Bizim burada herhangi bir pazarlık içerisinde olmamız asla söz konusu değil. Bu tehdit kendisi ortadan kendi kendini kaldırana kadar veya başka şekilde kaldırana kadar biz mücadele etmeye devam edeceğiz" diyen Fidan, Türkiye için bir tehdit olmamasının önemli olduğunu söyledi.
'PKK ile aramızdan çekilmesini istiyoruz'
Fidan, bu konuda Türkiye'nin argümanlarının güçlü olduğunu, niyetinin de ne kadar ciddi olduğunun anlaşıldığını ifade ederek, "Onun için biz stratejik bir sabırla ve akılla bu konunun karşı tarafın da anlayışıyla artık belli bir noktaya gelmesini ve PKK ile aramızdan çekilmesini istiyoruz" diye konuştu.
Avrupa'da yükselen aşırı sağ
Avrupa'da aşırı sağın yükselmesinden Türkiye'nin nasıl etkileneceğine ilişkin soruyu yanıtlayan Fidan, bir önceki görevinde de Avrupa'daki aşırı sağın bir "tehdit" kategorisinde değerlendirildiğini, Avrupa'nın da bunu tehdit olarak gördüğünü anlattı.
Fidan, "Tehdit tanımına girdiğimiz zaman, yurt dışında yaşayan soydaşlarımıza da tehdit oluşturan hususları da tehdit olarak algılıyoruz. Sadece sınırlarımız içerisinde değil, aşırı sağın, çok sabıkalı bir tarihi var Avrupa'da, özellikle Türk ve Müslüman kitlelere yönelik. Bu gerçeklik ortadayken bizim bunu bu şekilde takip etmemiz fevkalede normal" şeklinde konuştu.
Bakan Fidan, AB'nin Türkiye ile olan ilişkisinin her zaman "aşırı sağ iktidardaymış" gibi olduğuna değinerek, Avrupa'nın inşa edilen temel değerlere aykırı hareket ettiğini vurguladı.
Avrupa'daki aşırı sağ hareketlerin kendini meşrulaştırmak için "siyonist" olduğunu aktaran Fidan, bu durumun aşırı sağ hareketin menfaatlerini korumak için olduğunu kaydetti.
Göçmen karşıtı olmakla göçmenin geldiği medeniyetin karşıtı olmanın arasına sınır çizilmesine atıfta bulunan Fidan, kimlik siyasetinin oy kazanmak için araç olduğunun altını çizdi.
Fidan, Avrupa'da, Türklere, İslam dünyasına ve Türk dünyasına karşı ötekileştirme hareketinin Avrupa'nın felsefesinin zıttı olduğuna dikkati çekerek, her ülkenin aşırı sağının farklı politalara sahip olduğunu ifade etti.
Bakan Fidan, Avrupa'nın daha bağımsız ve kendinden daha emin bir jeostratejik aktör haline gelmesi için Türkiye ile işbirliği yapmasının önemli olduğunu vurguladı.
Fidan, Avrupa siyasetinde iktidarda kalma amacının jeostratejik konuların öncelik olmamasına yol açtığını söyleyerek, bu durumun halk üzerindeki temel sonuçlarına işaret etti.
Avrupa Birliği'nin (AB) yüzleştiği sorunlardan birisinin de "transatlantik" yapı içinde ABD'ye ne kadar "bağlı kalınacağı" olduğu tespitinde bulunan Fidan, Avrupa'nın bir "üst şemsiye" olmaması durumunda kendi iç barışını devam ettirebilmesinin yaşamsal bir soru olduğunu söyledi.
Dünyanın bölgesel veya küresel savaş senaryosunu ciddiye alması gerektiğine dikkati çeken Fidan, bu hususta uyarılarda bulunduğunu hatırlattı.
Bakan Fidan, "Siz Filistin meselesi başladığında 7 Ekim'de onun öncesinde Şubat 2022'de Rusya- Ukrayna savaşı başladığında bu çatışmaların yayılma riskine bölgesel manada dikkat çekmiştiniz. Sırbistan Başkanı Vucic'in de '3-4 ay içinde bölgesel bir savaş bekliyoruz' kabilinden açıklaması oldu. Bir de sizin o meşhur 7 Ekim'in sonrasında 'büyük savaş büyük barış' zihinlere kazınan söyleminiz var. Buradan bakarsak gerçekten bir 3. Dünya Harbi beklentisi de dahil olmak üzere bölgesel küresel bir savaş beklentisi içinde olmalı mı dünya? Bizim bu konudaki hazırlığımız nedir?" sorusuna şu yanıtı verdi:
"Bence dünya bu senaryoyu ciddiye almalı, bu tehdidi ciddiye almalı. Böyle bir risk var. Bunu biz baştan beri diyoruz."
Fidan, Gazze'deki "katliam ve soykırımın" insanlığı ikiye böldüğünü vurgulayarak, "Hatta büyük bir kısmının artık vicdanının belli bir noktada odaklandığı, aynı noktaya, aynı frekansa geldiği bir konu ve bunun karşısında duran bir yapı var, bir grup var. Onlar bile artık durmakta zorlanıyorlar. Bu yapının bir de Ukrayna’da devam eden savaşla ilgili bir sorunsalı var" diye konuştu.
Yapay zekanın gelişimi
Yapay zekanın beklenmedik ve hızlı gelişiminin teknolojik üstünlük sağlama yarışını tetiklediğine dikkati çeken Fidan, konunun büyük potansiyel taşıdığını ve oyun değiştirici özelliğe sahip olabileceğinin altını çizdi.
Fidan, yapay zekayı hayata geçirmenin yolunun yüksek kapasiteli işlemcileri geliştirmek olduğunu, kuantum bilgisayarların hayata geçmesi durumunda önemli değişimler yaşanabileceğini anlattı.
İsrail’in Gazze’de yürüttüğü politika
"Netanyahu hükümeti liderliğindeki İsrail sisteminin Hamas'ı bahane ederek Filistin direniş hareketini tamamıyla yok etmek ve yıllardır devam ettirdiği işgali meşrulaştırmak ve kurumsallaştırmak üzere kurduğu politika var" ifadesini kullanan Fidan, 7 Ekim 2023'ten sonra İsrail'in olayları kendi menfaatine çevirmek için sistemli savaş planını ortaya çıkardığını vurguladı.
Fidan, Avrupalı devletler ile ABD’nin, İsrail'in bu politikasını durdurmadığını, aksine desteklediğini dile getirerek, "Şimdi dünyanın geldiği noktada özellikle iki devletli çözüm, savaşın durması, insani yardımlar meselesi fevkalade önemli bir noktaya geldi" şeklinde konuştu.
Bakan Fidan, "Gazze'deki bu savaş, dünyanın buradan bölünmesi ve büyük çoğunluğun Filistinlerin yanında yer alması, dünyadaki mevcut sistemin gidişatı açısından da fevkalade önemli bir konu" diyerek, ABD ve Avrupalı devletlerin iki devletli çözümü desteklemediğini ve İsrail'e “başkasının toprağını çalma” konusunda tepki göstermediğini söyledi.
Fidan, bu ülkelerin Filistinlilerin devlet kurması konusundaki çabaları desteklemesi gerektiğine dikkati çekerek, bu şekilde Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanların bölgede barış içinde yaşamasının sağlanabileceğini vurguladı.
Bölgedeki petrol ve doğal gazın yanı sıra altyapı yatırımlarına işaret eden Fidan, barışın sağlanmış olması halinde bunların daha da gelişebileceğini fakat bunun başarılamadığını anlattı.
Savaşın yayılma tehlikesi
İsrail'in Gazze'ye saldırılarıyla savaşın yayılma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduklarına dikkati çeken Fidan, İsrail'in soykırımı sürdürdüğü sürece bu riskin devam edeceğini vurguladı.
Fidan, özellikle Lübnan'ın gündeme gelmesinin yayılma riskinin habercisi olduğunu kaydederek, Husilerin devreye girmesiyle Kızıldeniz'de de bir yayılmanın söz konusu olduğunu anımsattı.
Şu anda düşük yoğunlukla giden çatışmaların büyük bir savaşa dönüşmesi ve başka aktörleri de içine çekmesinin söz konusu olduğuna işaret eden Fidan, Güney Kıbrıs ile ilgili Avrupalı ve bölgesel aktörleri uyardıklarını söyledi.
Fidan, Güney Kıbrıs'ın Gazze'ye yönelik operasyonların parçası olmasına ilişkin, şunları kaydetti:
"Buranın operasyon merkezi haline dönmüş olması... 7 Ekim'den sonra, İsrail'in başlattığı ilk operasyonlardan sonra biz, Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin özellikle Gazze'ye yönelik operasyonlarda belli ülkelerin kullandığı bir üs olmasını istihbari raporlarla hep görüyoruz. Orada Gazze'ye yönelik istihbari uçuşların, askeri uçuşların sürekli yapıldığını. Bunu gündeme getirince biz, birdenbire burayı lojistik üs ilan ettiler, Gazze'ye yönelik. Aslında biz o zaman da dedik yani bu lojistik üs operasyonu, oranın aslında bir askeri üs olma özelliğini gizleyen bir faaliyet haline açıkçası dönüşmüş oldu. Buranın ve Yunan adalarının Orta Doğu'ya yönelik operasyonlar için kullanılıyor olmasının ne Kıbrıs Rum Kesimi'ne ne Yunanistan'a faydası olur. Bizim tavsiyemiz, Yunanlılara da söyledik, buralardan, bu işlerden uzak durması çünkü Orta Doğu'daki devam eden savaşlara bu şekilde siz müdahil olduğunuz zaman, taraf olduğunuz zaman bu ateş gelir, sizi de bulur. Zaten biz de aynı coğrafyadayız, gelir bizi de bulur."
Fidan, bölge aktörlerinin orada ciddi bir askerileşmenin olduğunu görmeleri ve bunun önüne geçilmesi gerektiğini vurguladı.
