Seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesi, seçim kurullarının yeniden oluşturulması gibi köklü değişiklikleri düzenleyen seçim kanununda yapılan değişiklikler, 6 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Kanunlar Resmi Gazete’de yayınlandıkları gün yürürlüğe girerler. Anayasaya göre seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamıyor. Yani MHP’yi baraj altında bırakmamak için seçim barajının yüzde 7’ye çekilmesini de sağlayan seçim kanununda yapılan bu değişikliklerin önümüzdeki seçimlerde uygulanabilmesi için erken seçim tarihinin 6 Nisan 2023’ten sonraki bir tarih için alınması gerekecek.
360’I BULAMIYOR
Normal şartlarda 18 Haziran 2023'te yapılması gereken seçimin erkene alınabilmesi için Anayasa'da iki seçeneğin var olduğu görülüyor. İlk seçenek TBMM’nin beşte üç çoğunlukla yani 360 milletvekilinin oyu ile erken seçim kararı vermesi. Cumhur İttifakı'nı oluşturan partilerin, Meclis'teki muhalefetin desteği olmadan bu sayıya ulaşması mümkün değil. Muhalefet olası bir erken seçime hayır oyu verileceğini açıkladığından, bu seçeneğin gerçekleşmesi olası değil.
SEÇİMLERİN YENİLENMESİ
İkinci seçenek Cumhurbaşkanının kararı. Anayasa’ya göre Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor. Cumhurbaşkanı da, Meclis’ten erken seçim kararı çıkmayacağı için bu yetkisini kullanacak gibi görünüyor.
ALTMIŞ GÜNLÜK SÜREDEKİ SIKINTI
Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hâlinde bu kararın kırksekiz saat içinde Resmî Gazete’de yayımlanarak ilân olunacağını, bu kararın verildiği günden sonra gelen altmışıncı günü takip eden ilk Pazar günü Cumhurbaşkanı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçiminin birlikte yapılacağını öngörüyor.
Kanunda belirtilen bu altmış günlük sürede, Resmi Gazete’de kararın yayınlandığı gün mü, yoksa Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin yenilenmesine karar verdiği gün mü esas alınacak?
Muhakkak ki anayasa hukukçuları bu hususta bir açıklama yapacaklardır.
SEÇİMİN 14 MAYIS 2023’TE YAPILABİLMESİ İÇİN KARAR NE ZAMAN ALINACAK?
Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes'i ve 14 Mayıs 1950 seçimlerini hatırlatarak, "Milletimiz 73 yıl sonra aynı gün, altılı masa diyerek karşımıza çıkan darbe şakşakçılarına 'yeter' diyecektir" dedi. Böylece erken seçim tarihini de resmen açıklamış oldu. Seçimler 14 Mayıs 2023’te yapılacak.
14 Mayıs 2023’te seçimin yapılabilmesi için Cumhurbaşkanı’nın 9 Mart ile 15 Mart arasındaki bir tarihte seçimlerin yenilenmesine karar vermesi olası gibi duruyor.
9 Mart’ta seçimin yenilenmesine karar verilirse bu günden sonra gelen altmışıncı gün 7 Mayıs pazara denk geliyor. Ancak bu tarih, altmışıncı günü takip eden ilk Pazar olmuyor. İlk Pazar, 14 Mayıs 2023 oluyor. Yani 9 Mart’ta da karar alınabilir gibi.
15 Mart’ta karar verilirse altmışıncı gün 13 Mayıs’a denk geliyor. Bir ertesi günü 14 Mayıs yani Pazar oluyor. 14 Mayıs, altmışıncı günü takip eden ilk Pazar olacağı için 15 Mart’ta dâhil seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir gibi duruyor.
9 Mart ile 15 Mart arasındaki herhangi bir günde seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde ise zaten 14 Mayıs 2023’te seçim yapılabilir gibi söylenebilir.
ADAY OLABİLİR Mİ?
Meclis, 360 milletvekili ile erken seçim kararı alamayacağı için Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin yenilenmesine karar vermesi en büyük ihtimaller arasında. Ancak Cumhurbaşkanı’nın bu yöntemi kullanması, yeniden aday olup olamayacağı tartışmalarını sonlandırmayacak. Çünkü Anayasa, Cumhurbaşkanının ikinci döneminde ancak Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bir defa daha aday olabileceğini öngörüyor. 2017’de yapılan referandumla parlamenter sistem değiştirildi ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi. İktidar, Cumhurbaşkanı’nın yeni sistem uyarınca ilk Cumhurbaşkanı olduğunu, bir kimsenin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebileceğini düzenleyen maddenin referandumla değiştirildiğini, bu nedenle ikinci kez aday olması önünde bir engel olmadığını savunuyor. Ancak bu görüşün karşısındakiler de 2017’de yapılan değişiklikten önce de bir kimsenin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebileceği hükmünün anayasada zaten var olduğunu, değiştirilenin sadece parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş olduğunu, Cumhurbaşkanı’nın iki kez seçildiğini, üçüncü kez seçilebilmesinin ancak meclisin karar vermesiyle mümkün olduğunu savunuyor. Cumhurbaşkanı’nın aday olup olamayacağı noktasında son sözü Yüksek Seçim Kurulu söyleyecek gibi görünüyor.
